معایب نتورک مارکتینگ
شما در هر زمینهای که فعالیت میکنید، قطعا تابهحال اسم نتورک مارکتینک یا بازاریابی شبکهای را شنیدهاید. با وجود اینکه صنعت فعالیتهای بازاریابی در ج...
شما در هر زمینهای که فعالیت میکنید، قطعا تابهحال اسم نتورک مارکتینک یا بازاریابی شبکهای را شنیدهاید. با وجود اینکه صنعت فعالیتهای بازاریابی در ج...
شما در هر زمینهای که فعالیت میکنید، قطعا تابهحال اسم نتورک مارکتینک یا بازاریابی شبکهای را شنیدهاید. با وجود اینکه صنعت فعالیتهای بازاریابی در جهان بسیار گسترده است و از بهترین کسبوکارها به شمار میرود؛ اما در ایران از آنجایی2 که زمینه مناسب و امکانات ایدهآل در این خصوص وجود ندارد، فعالیت نتورک مارکتینگ بیشتر به فعالیت شرکتهای هرمی متشابه است تا بازاریابی فروش! درواقع لیدرها و مدیران اینگونه سازمانها و مجموعهها به جای گسترش فروش شبکهای لوازم و اجناس باکیفیت از طریق قانونی، عضوگیری بیشتر و کسب درآمد از طریق اعضای جدید را ارزشمند میدانند و به آن بها میدهند. درواقع درآمد اصلی در فعالیت بازاریابی شبکهای در ایران از طریق جذب اعضای جدید به دست میآید؛ درست مانند فعالیتی که شرکتهای هرمی انجام میدهند! البته محصولات مختلف هم از طریق نتورک مارکتینگ به فروش میرسند که البته هیچ رضایت و تضمین 100 درصدی برای فروش آنها ارائه نمیشود و افراد معرفیکننده شاید خودشان هم به طور دقیق از شرایط و ویژگیهای محصولی که میفروشند، آگاه نباشند و اطلاعات کافی را در این زمینه نداشته باشند.
همانطورکه اطلاع دارید، در دهه هشتاد تعداد شرکتهای هرمی در ایران به طور عجیبی زیاد شد و تعداد کثیری از افراد، سرمایه و اموالی را که در خیال خود قرار بود ارزش آنها چند برابر کنند و با رسیدن به راس هرم درآمد خود را افزایش دهند، از دست دادند و از این طریق مالباخته شدند. خوشبختانه آگاهی مردم درباره فعالیت این شرکتها بالا رفته است، به نحوی که حتی دید جالبی از مردم نسبت به نتورک مارکتینگ که تفاوتهای جزئی با شرکتهای هرمی دارند، مشاهده نمیشود. علیرغم این موضوع، چند سالی است که در همه محافل مخصوصا در بین جوانانی که رویای پولدارشدن در کوتاهترین زمان ممکن را در سر خود میپرورانند، مساله ورود به نتورک مارکتینگ و کسب درآمدهای خیلی زیاد مطرح میشود. متاسفانه تعداد جوانانی که خیلی زود به نوعی فریب حرفهای پوچ معرفها و لیدرهای سازمانی را میخورند، بیشتر میشود و اینگونه مجموعهها ممکن است به پرتگاهی برای آنان تبدیل شود. در ادامه این مقاله، بعد از بررسی ابعاد مختلف بازاریابی شبکهای در ایران، به ذکر مهمترین معایب نتورک مارکتینگ و آسیبهایی که این فعالیت میتواند برای جوانان در پی داشته باشد، میپردازیم.
قبل از بررسی معایب بازاریابی شبکهای شما باید با تعاریف و اصول آن به طور مناسبی آشنا شوید. تعریف اصلی و پذیرفتهشده بینالمللی از نتورک مارکتینگ بدین صورت است که یک مدلسازی تجاری موفق است که در طول آن واسطهگرها و دلالان مختلف از میان برداشته میشوند و اجناس و کالاهای مختلف پس از طی فرایند تولید، به دست مشاوران فروش و بازاریابان میرسند تا در نهایت به دست مصرفکنندههای مختلف برسند. درواقع یکی از اصلیترین دلیل به وجودآمدن بازاریابی و فروش شبکهای، این موضوع بوده است که دلالان سودجو از میان برداشته شوند و مشاوران فروش باتجربه وارد کار شوند؛ بدین ترتیب از صرف هزینههای هنگفت و بیفایده جلوگیری میشد و کالاهای مختلف با قیمت كاملا معقولتري به دست مشتريان ميرسيد. به عبارت ديگر، نتورك ماركتينگ فعاليت فروش و بازاريابي را بر نيروهاي اجتماعي و شبكههاي انساني معطوف ساخته است. پس اصول منطقي و درست در نتورك مارکتینگ بدین صورت است که کالاها بعد از اینکه تولید میشوند، ویژگیها و شاخصههای آن به صورت کامل به اطلاع مشاوران فروش که تجربه خوبی در تبلیغات کلامی و بازاریابی شبکهای دارند، میرسد. وظیفه جذب مشتریان جدید و تبلیغات فردبهفرد بر عهده مشاوران فروش است.
در ایران اما این دید از بازاریابی شبکهای که اتفاقا اصلیترین جنبه آن است، به طور کلی در نظر گرفته نمیشود. بهطوریکه همه افراد حتی بدون داشتن تجربه تبلیغات و بازاریابی هم میتوانند وارد سازمان شوند. معمولا تعدادی از کالاهای مختلف به افراد جدید واگذار شده و وظیفه فروش به آنها واگذار میشود تا پورسانت بگیرند. البته مبلغ کالاهای تحویلشده در ابتدا از آنها اخذ میشود. سپس آنها میمانند و فروش کالاهایی که حتی اسمشان را هم به سختی میتوانند تلفظ کنند، چه برسد به تبلیغ کلامی مناسب و فروش که نیاز به تجربه و مهارت زیادی دارد.
بازاریابی شبکهای به طور کلی شامل دو زیرمجموعه است که فعالیتهای آن در چارچوپ مشخصی انجام میشود. این دو زیر مجموعه را در ادامه معرفی میکنیم:
در این روش بازاریابی شبکهای که به اختصار SLM (مخفف عبارت (Single-Level Marketing هم نامیده میشود، تنها میزان فروش کالاها اهمیت دارد. درواقع تنها به عملکرد شخصی اعضا و فروشندگان توجه میشود و موضوع گستردهکردن سازمان مطرح نمیشود.
در روش MLM (مخفف عبارت Multi-Level Marketing) افرادی که به عنوان مشاورین فروش جذب سازمان شدهاند، علاوه بر فروش کالاها و کسب درآمد توسط خودشان، فعالیت نتورک مارکتینگ را به افراد دیگر معرفی میکنند تا آنها هم جذب سازمان شوند. به ازای هر فردی که توسط معرفی این اشخاص جذب سازمان میشوند، سود و درآمد آنها بیشتر میشود و از این طریق هم به کسب درآمد میپردازند.
شیوهای که اکثرا در ایران از نتورک مارکتینگ استفاده میشود، بازاریابی چند سطحی میباشد. با این تفاوت که بیشتر توجهات به گستردهکردن سازمان و جذب اعضای جدید است و درآمد افراد بیشتر از این طریق میباشد. البته در بیشتر موارد لیدرها با اینکه قولهای زیادی از بابت درآمد زیاد و پورسانت بالا میدهند، اما به هیچ یک از وعدههای خود عمل نمیکنند.
جالب است بدانيد كه براي اولين بار، يك شركت توليد دوچرخه در روسيه اعلام كرد كه افراد به شرط معرفي چهار نفر ديگر براي خريد دوچرخههايشان ميتوانند دوچرخههايي كه 60 روبل قيمت داشتند، تنها با پرداخت 20 روبل تهيه كنند. البته بعد از مدتی فعالیت اینگونه شرکتها که شرکت بهمنی هم نامیده میشدند، کلاهبرداری تشخیص داده شده و به طور کلی متوقف شد.
میتوان گفت اولین شرکتی که از روش بازاریابی چند سطحی استفاده کرده است، شرکت ویتامین در کالیفرنیا بود که بعدها نامش به نوترالایت تغییر کرد. هم اکنون در کشورهای توسعهیافتهای همچون ایالات متحده، چین، ژاپن و کشورهای اروپایی علیالخصوص ایتالیا و فرانسه، فعالیتهای نتورک مارکتینگ رواج زیادی داشته است و شرکتها و افراد مختلف به وسیله فروش محصولات، با بهرهگرفتن از تبلیغات کلامی مفید و تجربه مشاوران فروش، به درآمد زیادی میرسند.
حتی در همین کشورهای پیشرفته که روش نتورک مارکتینگ بسیار اصولیتر و منطقیتر نسبت به کشورهای جهان سوم مثل ایران رواج یافته است و فرایند فروش محصولات کاملا قانونی طی میشود، طبق تحقیقات مختلف بین 75 الی 80 درصد از افرادی که وارد سازمانهای شبکهای میشوند، به هیچ وجه به درآمدهای بالا نرسیده و خیلی زود ناامید میشوند. این موضوع از جمله بزرگترین معایب نتورک مارکتینگ در جهان است.
اگر از جوانانی که به تازگی وارد دنیای ناشناخته نتورک مارکتینگ شدهاند، دلیل تصمیم آنها به فعالیت در این حوزه را جویا شویم، بسیاری از آنها قطعا این پاسخ را میدهند که رسیدن به ثروتهای زیاد در نتورک مارکتینگ راحتتر و سریعتر از سایر روشهاست. با توجه به نرخ بیکاری موجود در جامعه و همچنین ریزش شدید بورس، طرفداران نتورک مارکتینگ که قصد کسب درآمد از این روش را دارند، روزبهروز زیادتر هم میشوند.
متاسفانه بیشتر این جوانانی که با رویای ثروتمندشدن پا به این عرصه میگذارند، اطلاعات کافی را در این زمینه ندارند و فقط با معرفی دوستان و افراد نزدیک وارد سازمانهای مختلف میشوند. اما بعد از مدتی شاید متوجه شوند که وقت خود را بیهوده صرف این کار کردهاند، درحالیکه میتوانستند با کسب مهارتهای جدید و واردشدن به دنیای کسب و کارهای دیجیتال از طریق دیجیتال مارکتینگ یا طراحی سایت درآمد بیشتر و سالمی کسب کنند.
اگر شما هم مثل بسياري از افراد تجربه دعوتشدن توسط دوستان يا نزديكاني كه سالهاست از آنها بيخبريد، به دورهمنشيني و صحبتي كوتاه را داريد، احتمالا متوجه شدهاید كه مضمون و موضوع اصلی بيشتر اين صحبتها درباره معرفي نتورك ماركتينگ و جذاب نشاندادن آن به منظور كسب درآمدهاي بالا در سريعترين زمان ممكن است. شاید برخی از اوقات حرفهایی از دوستانتان شنیدهاید که شما علیرغم اینکه آنها را جدی نمیگیرید و شنیدن این حرفها را از دوستان بعید میدانید، ولی او با نهایت جدیت در حال دعوت شما به فعالیت در بازاریابی شبکهای ایرانی با ذکر مزایایی است که به هیچ وجه جنبه واقعی به خود نمیگیرند.
باید بدانید که لیدرهایی که در سازمانهای این چنینی فعالیت میکنند، با حرفهایشان چنان روی روان و ذهن دوستان شما تاثیر گذاشتهاند که حالا حرفهای آنها براي شما عجيب به نظر ميرسد. جالب است كه آنها شيوههاي روانشناسي كه البته بيشتر شيوههاي كلاهبرداري هستند را به افراد تازه عضوشده آموزش ميدهند تا آنها هم بتوانند افراد بيشتري به سازمان جذب كنند تا درآمدشان بيشتر شود. درواقع در جلسه پرزنت نتورک مارکتینگ، افراد به نحوی شستشوی مغزی داده میشوند. در ادامه معایبی که در فعالیتهای بازاریابی شبکهای ایران وجود دارد که دلایل محکمی برای نه گفتن به نتورک مارکتینگ محسوب میشوند، را با ذکر توضیحات لازم بیان میشوند:
بازاریابی درواقع تلاش برای یافتن نیازهای بازار جامعه و تامین نیازهای مردم و کسب درآمد سرشار در کنار آن است. اما در کشورمان به بازاریابی شبکهای فقط به دید تبلیغ غیرواقعی و درواقع سوء استفاده از اعتماد افراد برای تشویق آنها به منظور خرید کالاهای مختلف و کمارزش است.
نظرات کاربران
در مورد این مقاله بحث کنید